شناسايي عوامل بيماريزا بخصوص ويروسهايي كه از طريق خون و فرآورده هاي خوني منتقل مي گردند و راه هاي خاص انتقال عوامل بيماري زا از يك طرف و از سوي ديگر شناخت بيشتر سيستم ايمني و ايمونولوژي گروههاي خوني، گلبولهاي قرمز، سفيد و پلاكت ها كه ممكن است باعث توليد آنتي بادي هاي ناخواسته در افراد نيازمند به تزريق خون مكرر گردد، ضرورت استفاده آزمايشگاههاي غربالگري مراكز انتقال خون از سيستمهاي كارآمد كه از ضريب دقت، صحت و سرعت بالايي برخوردارند را ايجاب مي نمايد. اين امر تهيه و توزيع خون و فرآورده هاي خوني عاري از عوامل عفوني شايع كه هدف اصلي سازمان انتقال خون مي باشد را در پي خواهد داشت.
درحال حاضر سيستم هاي خودكار و نيمه خودكار مورد استفاده در آزمايشگاه غربالگري به لحاظ كيفي، سبب كاهش خطاهاي انساني و روش انجام آزمايش مي گردد. آزمايشگاه غربالگري به منظور حصول نتايج در حداقل زمان ممكن، در سه شيفت كاري پي در پي (شبانه روزي) صبح و عصر و شب فعاليت مي نمايد. روزانه حدود 1200 نمونه، مي بايست در حداقل زمان ممكن (حدود 24 ساعت) آزمايش گردد، تا واحد پخش خون در زمان مناسب جوابگوي مراكز درماني باشد.
در آزمايشگاه غربالگري پس از دريافت لوله هاي آزمايش، تمام نمونه ها كنترل شده و پس از آماده سازي اوليه جهت انجام آزمايشات تحويل بخشهاي مربوطه مي گردد.
بر روي تمام خون هاي اهدايي طبق روش هاي اجرايي استاندارد سازمان انتقال خون ايران كه بر گرفته از استانداردهاي جهاني مي باشد آزمايشات ذيل صورت مي گيرد:
1. آزمايش غربالگري به روش اليزا شامل غربالگري آنتي ژن سطحي هپاتيت B ( HBs Ag) ، آنتي بادي هپاتيت C (HCV Ab )، آنتي بادي و آنتي ژن HIV ( HIV Ag – Ab) مي باشد، چنانچه آزمايشي واكنش نشان دهد (Reactive باشد)، كيسه خون و كليه فرآورده هاي تهيه شده از آن بعد از اتوكلاو شدن معدوم مي گردد و نمونه ها جهت انجام تست هاي تائيدي اختصاصي به بخش كنترل كيفي ارسال مي گردد.
2. آزمايش تعيين گروه خون و Rh (با استفاده از آنتي D). تمام خونهاي اهدايي از نظر 4 گروه خون اصلي شامل ( AB ، B ، A ، O ) و فنوتيپ D مورد آزمايش قرار مي گيرد . تعيين گروه خون بطور همزمان به هر دو روش گروه بندي سلولي و سرمي انجام مي شود. اگر اهداكنندهD منفي باشد از نظر وجود D ضعيف (DU) آزمايش مي گردد. در صورتي كه نمونه مورد آزمايش D مثبت يا D ضعيف (DU) باشد، خون و فرآورده هاي آن Rh مثبت در نظر گرفته شده و خونهايي كه از نظر D و DU منفي باشد، Rh منفي در نظر گرفته مي شود.
3. آزمايش غربالگري سيفليس (RPR ) روي تمام نمونه ها انجام مي شود و چنانچه آزمايش غربالگري واكنش نشان دهد ( Reactive باشد)، كيسه خون و كليه فرآورده هاي تهيه شده از آن بعد از اتوكلاو شدن معدوم مي گردد و نمونه ها جهت انجام آزمايش تائيدي اختصاصي ( FTA-ABS ) به كنترل كيفي ارسال مي گردد.
پس از انجام آزمايشات غربالگري هپاتيت و ايدز و سيفليس، در صورت منفي شدن آزمايشات، كيسه هاي خون و فرآورده هاي آن آماده ارسال به مراكز درماني مي باشند.